انواع آجر نسوز از لحاظ مواد اولیه
یکی از راه‌های دسته‌بندی آجرهای نسوز، بر اساس مواد اولیه‌ای است که برای تولید آنها استفاده می‌شود. هر یک از این مواد خواص منحصر به فرد خود را به آجر می‌بخشد و آن را برای کاربردهای خاصی مناسب می‌کند.
آجر نسوز سیلیسی
آجر نسوز سیلیسی یکی از پرکاربردترین انواع آجرهای نسوز است که عمدتاً از سیلیس (SiO2) تشکیل شده است. این آجرها به دلیل دارا بودن درصد بالای سیلیس، در برابر دماهای بسیار بالا تا 1700 درجه سانتیگراد مقاوم هستند و از این رو در کوره‌های شیشه‌سازی، تولید آهن و فولاد و صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آجرهای سیلیسی به دلیل خاصیت ضد اکسیداسیونی که دارند، در محیط‌های قلیایی مقاومت چندانی نشان نمی‌دهند، اما در محیط‌های اسیدی و دماهای بسیار بالا بهترین عملکرد را دارند.
آجر نسوز سیلیسی دارای ضریب انبساط حرارتی بالایی است که آن را در برابر تغییرات دمایی مقاوم می‌سازد. همچنین، این نوع آجر در مقابل شوک‌های حرارتی مکرر نیز پایدار است و همین ویژگی آن را به گزینه‌ای عالی برای استفاده در کوره‌های صنعتی تبدیل کرده است. به دلیل خاصیت مقاومت بالا در برابر سایش، آجرهای سیلیسی در مناطقی که در معرض جریان‌های حرارتی مستقیم هستند، بسیار مؤثر هستند.
آجر نسوز آلومینیومی
آجر نسوز آلومینیومی که از اکسید آلومینیوم (Al2O3) ساخته می‌شود، یکی از متداول‌ترین انواع آجرهای نسوز است که در محیط‌های با دمای بالا و محیط‌های شیمیایی خاص استفاده می‌شود. این نوع آجر به دلیل دارا بودن درصد بالای آلومینا، دارای خواص مکانیکی و حرارتی بسیار خوبی است و به ویژه در صنایع فلزی و تولید فولاد استفاده می‌شود. آجرهای آلومینیومی معمولاً در مقابل خوردگی و حمله شیمیایی مقاوم هستند و می‌توانند در دماهای بالای 1500 درجه سانتیگراد به خوبی عمل کنند.
یکی دیگر از ویژگی‌های آجرهای نسوز آلومینیومی این است که در برابر اکسیداسیون و مواد قلیایی مقاومت بالایی دارند، به همین دلیل در صنایع شیمیایی نیز کاربرد فراوانی دارند. علاوه بر این، این آجرها می‌توانند در محیط‌های اسیدی نیز به خوبی عمل کنند و همین امر باعث می‌شود تا در محیط‌های مختلفی استفاده شوند. آجر نسوز آلومینیومی به دلیل ضریب انبساط حرارتی پایینی که دارد، در برابر تغییرات ناگهانی دما نیز مقاوم است.
آجر نسوز منیزیتی
آجرهای نسوز منیزیتی از اکسید منیزیم (MgO) ساخته می‌شوند و به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت و مواد قلیایی، در صنایع سیمان، آهن و فولاد، و کوره‌های دوار استفاده می‌شوند. این نوع آجرها به ویژه در مناطقی که تحت تأثیر مواد شیمیایی قلیایی قرار دارند، بسیار مؤثر هستند و به خوبی می‌توانند مقاومت کنند. آجر نسوز منیزیتی می‌تواند تا دمای 1600 درجه سانتیگراد را تحمل کند و به دلیل دارا بودن خواص قلیایی، در کوره‌هایی که با مواد قلیایی سر و کار دارند، بهترین گزینه است.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آجر نسوز منیزیتی این است که دارای نقطه ذوب بالایی است و می‌تواند در محیط‌های با دمای بالا به خوبی عمل کند. این آجرها به ویژه در تولید سیمان و فرآیندهای شیمیایی که نیاز به مواد مقاوم در برابر قلیایی دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. به دلیل مقاومت بالای این آجر در برابر سایش، معمولاً در مناطقی که تماس مستقیم با مواد مذاب دارند، کاربرد زیادی دارد.
آجر نسوز بر اساس کاربرد
دسته‌بندی دیگر آجرهای نسوز بر اساس کاربرد آنها در صنایع مختلف انجام می‌شود. هر صنعت نیازهای خاصی دارد و آجرهای نسوز بر اساس این نیازها طراحی و تولید می‌شوند تا بتوانند عملکرد مطلوبی ارائه دهند.
آجر نسوز کوره
یکی از رایج‌ترین کاربردهای آجر نسوز در ساخت و پوشش کوره‌های صنعتی است. کوره‌ها به دلیل دمای بسیار بالایی که در آنها وجود دارد، نیاز به موادی دارند که بتوانند در برابر حرارت، شوک‌های حرارتی و فشارهای فیزیکی مقاومت کنند. آجرهای نسوز کوره به طور خاص برای تحمل دماهای بالای 1200 درجه سانتیگراد طراحی شده‌اند و معمولاً از آجرهای سیلیسی، آلومینیومی یا منیزیتی ساخته می‌شوند.
این نوع آجرها علاوه بر مقاومت حرارتی، باید در برابر خوردگی شیمیایی نیز مقاوم باشند. در کوره‌هایی که مواد شیمیایی قوی وجود دارند، آجر نسوز باید بتواند در برابر واکنش‌های شیمیایی مقاومت کند و عمر طولانی داشته باشد. یکی از دلایل استفاده گسترده از آجرهای نسوز در کوره‌ها، عدم تغییر شکل و افت کیفیت آنها در دماهای بالا و شرایط سخت محیطی است.
آجر نسوز دودکش
آجرهای نسوز دودکش برای استفاده در سیستم‌های خروج دود و گازهای داغ از صنایع مختلف طراحی شده‌اند. این نوع آجرها باید توانایی مقاومت در برابر گازهای خورنده و دماهای بسیار بالا را داشته باشند. علاوه بر این، آجر نسوز دودکش باید در برابر شوک‌های حرارتی نیز مقاوم باشد، زیرا دمای گازهای خروجی ممکن است به سرعت تغییر کند.
آجرهای نسوز دودکش معمولاً از ترکیبات سیلیسی یا آلومینیومی ساخته می‌شوند که مقاومت بالایی در برابر دمای بالا دارند. این نوع آجرها همچنین باید در برابر تغییرات رطوبت و تماس با مواد شیمیایی مقاوم باشند، زیرا این شرایط می‌تواند باعث فرسایش سریع دودکش شود.
آجر نسوز شومینه
شومینه‌ها به دلیل تماس مستقیم با شعله‌های آتش و حرارت بالا، نیاز به استفاده از آجرهای نسوز با کیفیت بالا دارند. آجرهای نسوز شومینه باید بتوانند دماهای بالا را تحمل کرده و در برابر شوک‌های حرارتی مقاوم باشند. این نوع آجرها معمولاً از ترکیبات آلومینیومی یا سیلیسی ساخته می‌شوند و علاوه بر مقاومت حرارتی، دارای زیبایی ظاهری نیز هستند.
در شومینه‌ها، آجر نسوز نه تنها به عنوان عایق حرارتی عمل می‌کند، بلکه به دلیل ظاهر زیبا و طبیعی که دارد، به دکوراسیون داخلی فضا نیز کمک می‌کند. استفاده از آجر نسوز در شومینه‌ها باعث می‌شود که حرارت به طور یکنواخت در فضا پخش شود و در عین حال از ایمنی شومینه در برابر حرارت بالا اطمینان حاصل شود.
ویژگی‌های منحصر به فرد آجر نسوز
آجرهای نسوز دارای ویژگی‌های خاصی هستند که آنها را از سایر مصالح ساختمانی متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها باعث شده تا این نوع آجر در کاربردهای خاصی همچون ساخت کوره‌ها، شومینه‌ها و صنایع شیمیایی به کار رود.
مقاومت در برابر حرارت
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آجر نسوز، مقاومت بالای آن در برابر حرارت است. این آجرها می‌توانند دماهای بسیار بالا را تحمل کنند، بدون آنکه دچار تغییر شکل یا افت کیفیت شوند. این ویژگی باعث می‌شود که آجر نسوز در محیط‌هایی که دمای بالایی دارند، به خوبی عمل کند.
مقاومت در برابر شوک حرارتی
آجرهای نسوز به دلیل ضریب انبساط حرارتی پایین، در برابر شوک‌های حرارتی نیز مقاوم هستند. این به این معناست که این آجرها می‌توانند تغییرات سریع دما را بدون ترک خوردن یا شکستگی تحمل کنند. این ویژگی به ویژه در کاربردهایی که دما به صورت ناگهانی تغییر می‌کند، بسیار مهم است.
مقاومت شیمیایی
یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته آجرهای نسوز، مقاومت شیمیایی آنها است. این آجرها می‌توانند در برابر مواد شیمیایی قوی مانند اسیدها و قلیاها مقاومت کنند و دچار خوردگی نشوند. این ویژگی باعث می‌شود که آجرهای نسوز در صنایع شیمیایی و محیط‌های خورنده مورد استفاده قرار گیرند.