دسته‌بندی ارزهای دیجیتال

ارزهای دیجیتال پایه

ارزهای دیجیتال پایه، یا همان «کریپتوکارنسی‌های اولیه»، ارزهایی هستند که به عنوان وسیله‌ای برای ذخیره ارزش و انجام تراکنش‌ها در دنیای دیجیتال طراحی شده‌اند. بیت‌کوین به عنوان اولین و مشهورترین ارز دیجیتال پایه شناخته می‌شود. هدف اصلی از طراحی بیت‌کوین این بود که یک سیستم پرداخت غیرمتمرکز و مقاوم در برابر سانسور فراهم شود. بیت‌کوین برخلاف ارزهای فیات که توسط دولت‌ها کنترل می‌شوند، بدون نیاز به اعتماد به یک نهاد مرکزی فعالیت می‌کند. این ویژگی‌ها بیت‌کوین را به یک ابزار مناسب برای ذخیره ارزش و مبادله جهانی تبدیل کرده‌اند.

از آن زمان، ارزهای دیجیتال دیگری نیز در این دسته‌بندی ظهور کرده‌اند. لایت‌کوین، که یکی از اولین فورک‌های بیت‌کوین است، با هدف ارائه تراکنش‌های سریع‌تر و کارمزد کمتر طراحی شد. این ارز دیجیتال بسیاری از ویژگی‌های بیت‌کوین را حفظ کرده اما برخی تغییرات در ساختار آن ایجاد شده است تا بهینه‌تر عمل کند. از دیگر ارزهای این دسته می‌توان به بیت‌کوین کش اشاره کرد که با هدف حل مشکلات مقیاس‌پذیری بیت‌کوین به وجود آمد.

این ارزها عموماً به عنوان دارایی‌های دیجیتالی امن برای انجام تراکنش‌ها و همچنین ذخیره ارزش به کار می‌روند. کاربران می‌توانند از این ارزها برای انتقال وجه به صورت همتا به همتا (P2P) استفاده کنند، بدون اینکه به بانک‌ها یا مؤسسات مالی نیاز داشته باشند. این ویژگی باعث شده است تا این نوع ارزها به ویژه در کشورهایی که اقتصادهای ناپایدار دارند یا کنترل‌های مالی شدیدی بر مردم اعمال می‌شود، محبوبیت پیدا کنند.

آلت‌کوین‌ها

آلت‌کوین‌ها به معنای ارزهای دیجیتالی هستند که پس از بیت‌کوین معرفی شده‌اند. این ارزها معمولاً با هدف بهبود و رفع محدودیت‌های بیت‌کوین طراحی شده‌اند و در بسیاری از موارد ویژگی‌ها و قابلیت‌های جدیدی به همراه دارند. آلت‌کوین‌ها تنوع بسیاری دارند و هر کدام به یک یا چند نیاز خاص در دنیای ارزهای دیجیتال پاسخ می‌دهند.

یکی از مهم‌ترین آلت‌کوین‌ها، اتریوم است. اتریوم نه تنها یک ارز دیجیتال است، بلکه یک پلتفرم بلاکچین قابل برنامه‌ریزی نیز هست که به کاربران اجازه می‌دهد قراردادهای هوشمند ایجاد و اجرا کنند. قراردادهای هوشمند برنامه‌های خودکار هستند که بر روی بلاکچین اجرا می‌شوند و در صورت تحقق شرایط خاص، به طور خودکار اجرا می‌شوند. این ویژگی به اتریوم امکان داده است تا فراتر از یک ارز دیجیتال عمل کرده و به پلتفرمی برای ایجاد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps) تبدیل شود.

از دیگر آلت‌کوین‌های مهم می‌توان به ریپل اشاره کرد. ریپل به عنوان یک شبکه پرداخت و پروتکل انتقال وجه طراحی شده است و به بانک‌ها و موسسات مالی امکان می‌دهد تا پرداخت‌های بین‌المللی را با سرعت بالا و کارمزد پایین انجام دهند. این تفاوت اساسی بین ریپل و بیت‌کوین نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری و تنوع آلت‌کوین‌ها در پاسخ به نیازهای مختلف بازار است.

استیبل‌کوین‌ها

استیبل‌کوین‌ها، ارزهای دیجیتالی هستند که برای کاهش نوسانات قیمتی ایجاد شده‌اند. این ارزها معمولاً به یک دارایی ثابت مانند دلار آمریکا یا طلا وابسته هستند. به عبارت دیگر، استیبل‌کوین‌ها تلاش می‌کنند تا ارزش خود را به یک دارایی واقعی پیوند بزنند تا کاربران بتوانند از ثبات نسبی قیمتی در معاملات خود بهره‌مند شوند.

یکی از معروف‌ترین استیبل‌کوین‌ها تتر (USDT) است. تتر به دلار آمریکا وابسته است و به ازای هر واحد تتر که صادر می‌شود، یک دلار به عنوان پشتوانه نگهداری می‌شود. این ارز به کاربران امکان می‌دهد تا از مزایای ارزهای دیجیتال مانند سرعت و امنیت تراکنش‌ها بهره‌مند شوند، بدون اینکه نگران نوسانات شدید قیمت باشند. تتر یکی از پرکاربردترین ارزهای دیجیتال در صرافی‌های مختلف برای خرید و فروش سایر ارزهای دیجیتال است.

دیگر استیبل‌کوین‌ها مانند USDC و DAI نیز در این دسته قرار می‌گیرند. تفاوت اصلی DAI با سایر استیبل‌کوین‌ها این است که DAI به صورت غیرمتمرکز و از طریق قراردادهای هوشمند بر روی اتریوم صادر می‌شود. این ویژگی باعث شده تا DAI به عنوان یکی از استیبل‌کوین‌های محبوب در بازار دیفای (DeFi) شناخته شود.

توکن‌های پلتفرمی

توکن‌های پلتفرمی به ارزهایی اشاره دارند که به عنوان ابزار تعامل و تراکنش در یک بلاکچین خاص یا پلتفرم غیرمتمرکز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این توکن‌ها اغلب برای دسترسی به خدمات و اپلیکیشن‌های آن پلتفرم استفاده می‌شوند و معمولاً در بستر بلاکچین‌هایی مانند اتریوم یا بایننس چین ایجاد می‌شوند.

یکی از معروف‌ترین توکن‌های پلتفرمی، BNB (Binance Coin) است. این توکن در ابتدا به عنوان ابزاری برای تخفیف در کارمزد تراکنش‌های صرافی بایننس طراحی شد، اما با گسترش اکوسیستم بایننس، کاربردهای آن نیز افزایش یافت. اکنون BNB در بسیاری از اپلیکیشن‌های بایننس، از جمله صرافی‌های غیرمتمرکز و خدمات مالی مختلف، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از دیگر توکن‌های پلتفرمی می‌توان به سولانا (SOL) اشاره کرد. سولانا به عنوان یک بلاکچین سریع و کارآمد طراحی شده است که قابلیت اجرای هزاران تراکنش در ثانیه را دارد. توکن SOL به عنوان سوخت این شبکه عمل می‌کند و برای پرداخت هزینه‌های تراکنش و اجرای قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود.

توکن‌های حاکمیتی

توکن‌های حاکمیتی به کاربران اجازه می‌دهند تا در تصمیم‌گیری‌های مربوط به توسعه و مدیریت یک پروژه یا پروتکل بلاکچینی مشارکت کنند. این توکن‌ها به نوعی شبیه به سهام در یک شرکت هستند، با این تفاوت که به جای سود مالی، قدرت تصمیم‌گیری در اختیار کاربران قرار می‌دهند. توکن‌های حاکمیتی بخشی از اکوسیستم دیفای هستند و به کاربران این امکان را می‌دهند که در بهبود و تغییر پروتکل‌های مالی غیرمتمرکز نقش داشته باشند.

یکی از معروف‌ترین توکن‌های حاکمیتی، UNI است که توسط پلتفرم Uniswap صادر شده است. Uniswap یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز است که به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به واسطه، توکن‌های مختلف را با یکدیگر مبادله کنند. دارندگان توکن UNI می‌توانند پیشنهادات و تغییرات مربوط به این پلتفرم را رأی‌گیری کنند و در آینده پروژه نقش داشته باشند.

توکن COMP نیز یکی دیگر از توکن‌های حاکمیتی است که به کاربران پلتفرم Compound تعلق می‌گیرد. Compound یک پروتکل وام‌دهی غیرمتمرکز است که کاربران می‌توانند دارایی‌های دیجیتال خود را در آن قرض دهند یا وام بگیرند. دارندگان توکن COMP می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های مربوط به نرخ بهره، استخرهای وام و سایر مسائل مهم این پلتفرم شرکت کنند.

توکن‌های غیرقابل تعویض

توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) یکی از جذاب‌ترین و نوآورانه‌ترین جنبه‌های ارزهای دیجیتال هستند. برخلاف ارزهای دیجیتال معمولی که می‌توانند به صورت یکسان با یکدیگر مبادله شوند، هر NFT منحصر به فرد است و نمی‌توان آن را با دیگری تعویض کرد. NFTها بیشتر برای نمایش مالکیت دارایی‌های دیجیتال منحصر به فرد مانند آثار هنری، موسیقی، ویدیوها و کلکسیون‌ها استفاده می‌شوند.

یکی از اولین و معروف‌ترین پروژه‌های NFT، CryptoPunks است که شامل مجموعه‌ای از شخصیت‌های دیجیتالی منحصر به فرد است. هر کدام از این شخصیت‌ها یک NFT منحصر به فرد است که توسط یک کاربر خاص خریداری و نگهداری می‌شود. این پروژه به عنوان یکی از پیشگامان حوزه NFT شناخته می‌شود و ارزش بالایی در بازارهای کلکسیونی دیجیتال پیدا کرده است.

با ظهور متاورس و گسترش دنیای مجازی، NFTها نقش مهمی در مالکیت دارایی‌های مجازی ایفا می‌کنند. به عنوان مثال، پروژه‌هایی مانند The Sandbox و Decentraland به کاربران اجازه می‌دهند زمین‌های مجازی خریداری کنند و از طریق NFTها مالکیت این زمین‌ها را به خود اختصاص دهند. NFTها به کاربران امکان می‌دهند تا دارایی‌های خود را در دنیای دیجیتال به نمایش بگذارند و با آن‌ها تعامل داشته باشند.

ارزهای دیجیتال مبتنی بر حریم خصوصی

ارزهای دیجیتال مبتنی بر حریم خصوصی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که هویت کاربران و جزئیات تراکنش‌ها را مخفی نگه دارند. این ارزها به ویژه برای افرادی که به دنبال حفظ حریم خصوصی در تراکنش‌های مالی خود هستند، جذابیت دارند. برخلاف بیت‌کوین که تراکنش‌های آن به صورت عمومی قابل مشاهده است، ارزهای مبتنی بر حریم خصوصی از روش‌های پیشرفته رمزنگاری برای مخفی‌سازی اطلاعات استفاده می‌کنند.

مونرو یکی از معروف‌ترین ارزهای دیجیتال حریم خصوصی است که تراکنش‌ها را به گونه‌ای انجام می‌دهد که هیچ کس نمی‌تواند مبدا، مقصد یا مبلغ تراکنش را شناسایی کند. مونرو از تکنولوژی‌هایی مانند امضاهای حلقوی و آدرس‌های مخفی استفاده می‌کند تا حریم خصوصی کاربران را به طور کامل تضمین کند.

زدکش نیز یکی دیگر از ارزهای دیجیتال حریم خصوصی است که به کاربران امکان می‌دهد تراکنش‌های خصوصی یا عمومی انجام دهند. زدکش از تکنولوژی zk-SNARKs استفاده می‌کند تا تراکنش‌ها را بدون فاش کردن جزئیات آن‌ها تأیید کند. این ویژگی به زدکش انعطاف‌پذیری بیشتری در زمینه حفظ حریم خصوصی می‌دهد و کاربران می‌توانند انتخاب کنند که چه اطلاعاتی از تراکنش‌هایشان عمومی باشد.

ارزهای دیجیتال مخصوص متاورس

در دنیای رو به رشد متاورس، ارزهای دیجیتال نقشی کلیدی در تسهیل تراکنش‌ها و مالکیت دارایی‌ها دارند. متاورس به عنوان یک فضای مجازی چندوجهی، امکان تعامل کاربران با دارایی‌های دیجیتال را فراهم می‌کند و ارزهای دیجیتال به عنوان واسطه‌ای برای خرید و فروش این دارایی‌ها عمل می‌کنند.

SAND یکی از ارزهای دیجیتال پرکاربرد در دنیای متاورس است که در پلتفرم The Sandbox استفاده می‌شود. کاربران می‌توانند از SAND برای خرید زمین‌های مجازی، ایجاد و معامله دارایی‌های مجازی و شرکت در بازی‌های دیجیتال استفاده کنند. این ارز به کاربران امکان می‌دهد تا دنیای دیجیتال خود را به صورت شخصی‌سازی شده بسازند و از آن بهره‌برداری کنند.

MANA نیز توکن بومی پلتفرم Decentraland است که به کاربران اجازه می‌دهد در این دنیای مجازی زمین‌های دیجیتال بخرند، آن‌ها را بسازند و با دیگران تعامل داشته باشند